Beleidsplan Licht - Duurzaamheid, Energie en Milieu

‘Duurzaamheid betekent dat de keuzes die gemaakt worden aansluiten op de behoeften van het heden, zonder dat het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar wordt gebracht.’

In 2050 wil Barneveld CO2- en energieneutraal zijn. Voor energie betekent dat we alle energie die we als Barneveldse samenleving nodig hebben lokaal duurzaam opwekken uit zon, wind en warmte. De kan alleen samen met inwoners en ondernemers. De eerste stap is het huidig energieverbruik drastisch te verminderen. Dat kan met het isoleren van onze woningen, kantoren en bedrijfspanden bijvoorbeeld en het inzetten van energiezuinige en efficiënte apparaten. We kunnen allemaal direct beginnen met bewust kijken naar ons huidig energieverbruik om verspilling tegen te gaan.

Voortaan gaan we bij onze verlichting zuiniger om met energie door:

• Energiezuinige en efficiënte lichtbronnen te gebruiken.
• Dimmen na de spits.
• Vaker het licht uit doen.
• Waar het kan lichtpunten binnen en buiten de bebouwde kom weghalen, in overleg met gebruikers.
• Alternatieven gebruiken zoals kattenogen, belijning, markering, reflectie.
• Zelf 20% duurzame energie opwekken. Groene stroom inkopen.
• Voorkomen van onnodige lichthinder en lichtvervuiling.
• Nieuwe materialen zijn zo duurzaam mogelijk en energiezuinig gemaakt (minimale CO2 uitstoot). Dit laatste is afhankelijk van het aanbod van leveranciers.
• We blijven doorgaan met het verder verduurzamen van de openbare verlichting en kijken bewuster naar waar wel en waar geen verlichting nodig is. Per situatie kijken we wat de beste oplossing is die past in de omgeving, binnen het budget en de fase van de techniek. We  volgen nieuwe technieken, maar hebben niet de ambitie om koploper te zijn.
• De keuzes die we maken moeten passen in een circulaire economie. We willen dat we nieuwe producten in de toekomst opnieuw kunnen gebruiken.
• We stimuleren anderen om hetzelfde te doen: bewust om te gaan met verlichting om energieverspilling te voorkomen (uitzetten waar het kan, inzetten van sensors en gebruik te maken van duurzame, energiezuinige en efficiënte lichtbronnen).
• De CO2-prestatieladder is een manier om de CO2-uitstoot van de gemeentelijke organisatie te meten. Elk jaar onderzoekt een onafhankelijke auditor of de gemeente op de goede weg is.

Energie neutrale gemeente

Om in 2050 een energie neutrale gemeente te zijn wil Barneveld:

• jaarlijks gemiddeld 2% energie besparen.
• in 2020 zelf 20% van onze duurzame energie opwekken.
• en in 2030 voor 55% energieneutraal zijn. 

(Energievisie 2015-2020)

Naast onze ambitie is er ook het landelijke Energieakkoord.
Het Energieakkoord (2019) houden afspraken in dat we in 2030 50% energie besparen (ten opzichte van 2013). Dat is een flinke opgave. Ook moeten we in 2020 40% slimme verlichting en 40% energiezuinige verlichting hebben staan.
De openbare verlichting beslaat ongeveer 35% van het energieverbruik van de gemeente. Een energiezuinige openbare verlichting levert dus een aanzienlijke bijdrage aan het beperken van de energievraag.  Door alleen ledverlichting toe te passen halen we de doelstelling in 2030 niet.

Gelders Energie Akkoord

In het Gelders Energie Akkoord GEA(2014) is afgesproken dat we in 2030 55% minder CO2 uitstoten  (ten opzichte van 2013) en in 2050 klimaatneutraal zijn.

De CO2-prestatieladder is een instrument om de CO2-uitstoot van de gemeentelijke organisatie te meten. Dit instrument is gemaakt door de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen (SKAO). Elk jaar onderzoekt een onafhankelijke auditor of wij als gemeente op de goede weg zijn.
In 2018 zijn we voor het eerst aan de slag gegaan met de CO2 prestatieladder. We zijn de tweede gemeente in Nederland die het CO2 certificaat hebben gekregen. Ons uitgangspunt is het jaar 2015.  Ons doel is om in 2022 78% CO2 te besparen ten opzichte van 2015. We zetten een grote stap door als gemeente onze energie groen in te kopen (68%). De overige 10% willen we halen door maatregelen te treffen aan gebouwen en onze eigen mobiliteit te verduurzamen. En als we dat gehaald hebben, willen we onszelf weer verder uitdagen.

Sinds een aantal jaren zijn er voor de openbare verlichting ledlampen. Voor verlichting in huizen is de led al meerdere jaren op de markt. Leds zijn kleine puntbronnen die veel en efficiënt licht geven.

Led kun je goed dimmen en geeft direct het volle vermogen. Het is heel gericht licht, waardoor het soms op straat lijkt of het minder licht geeft. Terwijl het juist meer licht op straat geeft dan bij de oude verlichting. Soms zie je geen licht als je de straat in kijkt terwijl het er wel is. Dat komt omdat de andere, oudere, lichtbronnen meer strooilicht, geven. De voortuinen en gevels van huizen werden dan vaak ook verlicht. Veel mensen vinden dat hinderlijk. Door de ledverlichting is het licht meer gericht, waardoor gevels van huizen niet meer verlicht worden.

Leds zijn in verschillende kleuren verkrijgbaar. Hoe blauwer het licht, hoe energiezuiniger en efficiënter het licht is. Door het toepassen van ledverlichting neemt het energieverbruik af, maar ook de onderhoudskosten nemen sterk af. Een ledlamp kan lang meegaan (circa 20-25 jaar), terwijl de andere lampen tussen de drie en acht jaar mee gaan (bijvoorbeeld sox of pll lampen).

We hebben de afgelopen twee jaar alles voorzien van ledverlichting. Soms een heel nieuw armatuur en soms alleen een ledlamp. Deze ledlampen gaan tussen de 5 en 8 jaar mee. Daarna wordt het armatuur vervangen.

Naast onze ambitie is er ook het landelijke Energieakkoord en het Gelderse Energie Akkoord (GEA). Hierin is afgesproken dat we in 2020 20% energie bespaard moeten hebben (ten opzichte van 2013) en in 2030 50%. Dat is een flinke opgave. Ook moeten we in 2020 40% slimme verlichting en 40% energiezuinige verlichting hebben staan.
De openbare verlichting beslaat ongeveer 35% van het energieverbruik van de gemeente. Een energiezuinige openbare verlichting levert dus een aanzienlijke bijdrage aan het beperken van de energievraag.

Een overdaad aan kunstlicht in de nacht kan een bedreiging zijn voor de biodiversiteit in de natuur. Het verstoort het leven van planten en dieren.
Gevolgen van deze verstoring kunnen onder meer zijn: verandering van de leef kwaliteit, ontregeling van biologische ritmes, desoriëntatie en aantrekking door licht (met mogelijk fatale afloop voor onder andere vogels en insecten).

Het donkere, nachtelijke leven is voor het in stand houden van soorten en ecosystemen even belangrijk als het leven overdag. De bescherming van de duisternis en het donkere landschap valt onder de Wet Milieubeheer/Activiteitenbesluit en onder de zorgplicht.

Doordat  de wereldbevolking en welvaart toeneemt, is het steeds belangrijker om  efficiënt om te gaan met grondstoffen. Dan belasten we het milieu minder en ontstaat er geen tekort aan  materialen.

In de huidige situatie maken we, gebruiken we en gooien we weer weg. Dit noemen we een lineaire economie. Het tegenovergestelde is een circulaire economie. Daarbij onttrekken we grondstoffen maar een keer aan de omgeving, om ze daarna  steeds opnieuw te gebruiken. Afval bestaat in de circulaire economie dus niet meer. De natuur is van zichzelf al circulair.

We stimuleren dat grondstoffen opnieuw gebruikt worden. Ook daarvoor hebben we onze inwoners en ondernemers nodig. Door met elkaar in gesprek te gaan kunnen we stappen zetten. Welke materialen zijn zo duurzaam mogelijk, gegeven de situatie en markt. Daarbij kijken we naar de hele cyclus van winning, productie, gebruik, verwijderen en hergebruik van materialen.

Een volgende stap kan zijn die van een leven zonder bezit. We kopen als gemeente dan geen lantaarnpaal meer, maar licht of eigenlijk nog beter, een veiligheidsgevoel.