Toespraak Nieuwjaarsbijeenkomst 2024 ‘Tekenen van hoop’

Beste inwoners van onze gemeente,

Graag heet ik iedereen van harte welkom bij de nieuwjaarsreceptie van de gemeente Barneveld. Namens het gemeentebestuur wens ik u allereerst een gezond, hoopvol en voorspoedig 2024. Persoonlijk voeg ik daar graag aan toe: veel heil en zegen voor dit nieuwe jaar.

Gelukkig is de start van het nieuwe jaar relatief rustig verlopen. Fijn dat velen een beetje rekening hebben gehouden met elkaar. Natuurlijk ook dank aan de collega’s van de politie, brandweer, ambulancezorg en medewerkers van onze gemeente. Hoe anders dan het landelijke beeld met veel schade en letsel. Ontoelaatbaar als hulpverleners door geweld gewond raken bij de uitvoering van hun taak. Onze hulpverleners wil ik bedanken voor hun inzet deze jaarwisseling.

Dames en heren,

De meeste nieuwsitems van het journaal veroorzaken bij velen een knoop in de maag. Er is zoveel gaande in de wereld. In Israël en de Palestijnse gebieden, in Oekraïne en delen van Afrika. Onrustige, onveilige plekken. Uitzichtloze conflicten met onbeschrijflijk veel leed. Mensen die lijnrecht tegenover elkaar staan. Of mensen op de vlucht voor de ander. Ik denk natuurlijk daarbij ook aan de 425 Oekraïners die in onze dorpen wonen.  

Hoewel vele kilometers ons fysiek scheiden van deze wrede conflicten, raken ze mensen dichtbij. Wereldwijde conflicten kunnen als het ware naar ‘binnenslaan’. Enerzijds goed dat het ons niet onverschillig laat, anderzijds vergroot het ook hier de onrust. En het kan zomaar werken als een splijtzwam tussen mensen. Zeker als er ‘dichtbij’ ook zorgen zijn. Dierziekten als vogelgriep en blauwtong, vragen als “Is er een woning voor mij?”, “Wat als onze gemeenschap wijzigt in aard en samenstelling?”, “Hoe ziet de toekomst van mijn kinderen eruit?” of “Hoe betaal ik mijn boodschappen?”.

We hebben een prachtige gemeente. Met op 1 januari 62.594 inwoners (een groei van bijna 1.000 inwoners). Met creatieve ondernemendheid en samenbindende samenlevingskracht. Tegelijkertijd sluimert er ook hier onzekerheid en onrust. Afgelopen jaar sprak ik met predikanten, ondernemers, veiligheidpartners en maatschappelijke organisaties over de spanningen in onze samenleving. Over ‘ongezonde polarisatie’. Het toenemend “wij-zij-denken”. Waarbij ook een nieuwe taal en gedrag ontstaat. Taal met labels die het diskwalificeren van de ander versterken. Denk aan ‘cancelcultuur’ of de ‘TikTokJustitie’. Iemand wordt via de social media, in dit geval TikTok, bij voorbaat al veroordeeld.

Deze ontwikkelingen roepen vragen op: ‘Wat als een ieder zich terugtrekt op het spreekwoordelijke ‘eigen erf’. ‘Wat als mensen verdwijnen in een eigen bubbel van alleen gelijkgestemden?’. ‘Wat als de ander zelfs een obstakel voor je wordt?’, Ja, ‘Wat betekent dit voor ons samen?’

Is niet het ‘grote gevecht’ van onze tijd hoe we in ons land van minderheden verschillen blijven overbruggen en wegen van wederzijds respect zoeken? Ook in onze gemeente is dat onze opgave!

Bas Heijne schreef recent het voorwoord bij de Nederlandse vertaling van het boek “Over nationalisme” van George Orwell. Heijne deed de oproep om “je eigen partijdigheid te onderzoeken, om tegen jezelf in te denken”. Een overtuiging zit vaak zo diepgeworteld waardoor je je blind schaart achter een bepaald doel of collectief waarmee je je identificeert. Om vervolgens geen enkele kritiek meer te accepteren. Maar hoe kom je dan ooit verder? Een andere schrijver, de Tsjech Milan Kundera schreef: “Wat is een overtuiging? Dat is een denken dat tot stilstand is gekomen.”

Een ‘denken dat tot stilstand is gekomen’. Daar word ik stil van. Een regel die je aan het denken zet. Daarom wil ik bij deze een oproep doen om het lef te hebben zelfkritisch te zijn. Om altijd de wil te hebben om vooruitgang te boeken in uw denken. Niet om zomaar uw overtuigingen bij het oud vuil te zetten, zeker niet, maar om te kunnen blijven luisteren naar de ander en nieuwe perspectieven een kans te bieden. Laten we vanuit weloverwogen eigen belang nuchter samenleven. Nuchter ja. Waren we niet dat land van nuchterheid, van 15 miljoen mensen op dat hele kleine stukje aarde, waar je mensen in hun waarde laat? De ander in waarde laten. Waarbij we ons realiseren dat woorden ertoe doen. Etiketten horen op een pot augurken. Niet op een ander mens. Is dit nieuw? Nee, onze Grondwet geeft al 175 jaar een belangrijke basis voor samenleven. Ieder mens is gelijk.

Goed. Na deze kritische noot een ander onderwerp. U dacht misschien lekker achterover te leunen, maar ik hou u graag scherp! Wie doet er mee aan ‘Dry January’? Ik hoop dat u met mij mee zal doen.

Middelengebruik, zowel alcohol en drugs is een groot probleem. Voor de gezondheid. Voor de – waar het drugs betreft – de instandhouding van de ondermijnende criminaliteit. Voor veilig verkeer. Middelengebruik is te vaak de oorzaak van ernstige verkeersongevallen. Ook hier geldt dat we niet wegkijken en dat we verantwoordelijkheid hebben te nemen door het goede voorbeeld geven. Zo ook vanavond. Neem je deel aan het verkeer, dan is een alcoholvrij drankje een prima alternatief. En wat mij betreft niet alleen in “Dry January” maar het hele jaar door.

Overigens, volgens mij zijn we allemaal wel toe aan een droge januarimaand. 2023 is de boeken in gegaan als het natste jaar ooit. Dat hebben we in onze gemeente ervaren in de wijken Bloemendal in Barneveld en Holzenbosch in Voorthuizen. Wat vervelend! Woon je nog maar net in een prachtige nieuwbouwwoning in een duurzame wijk, krijg je te maken met ernstige wateroverlast. Een belangrijke opdracht om voor én droge voeten te zorgen en ‘hittefit’ te zijn.  

Dames en heren,

Vooruitkijken is niet makkelijk. Vaak handelen we pas als we tegen een muur aan rijden. Te laat dus. Daardoor raken we het initiatief kwijt. Het vraagt moed om tijdig keuzes te maken. Maar ook moed om een pas op de plaats te maken.

Opnieuw in gesprek te gaan en dan samen stappen vooruit te maken, om vervolgens dan keuzes te maken. Zeker in onze groeigemeente is dat van belang. ‘Groei’ is positief voor onze gemeente. Het geeft energie en borgt onze voorzieningen, maar het geeft ook de nodige uitdagingen. Bijvoorbeeld waar het de bereikbaarheid van onze gemeente betreft, onze energievoorziening, sociale samenhang of het bieden van aantrekkelijke opleidingsmogelijkheden. Laten we samen deze ‘groei-uitdagingen’ aangaan.

Ook de toekomst van onze boeren vraagt aandacht. De discussie rondom stikstof. De rol van de pluimveehouderij, maar ook de andere sectoren in onze voedselvoorziening en -ketens is en blijft onverminderd van belang. Laten we boeren meer eigenaarschap geven bij het realiseren van een goede balans tussen ondernemen en omgeving. Hoewel dit vraagstuk groot is, geloof ik dat we met de kennis en ervaring uit de sector, een voorbeeld kunnen zijn hier in de Foodvalley. Juist hier hebben we gedeelde grond en een gedeeld belang om stappen te zetten.

Vooruitkijken is effectiever als je ook terugkijkt. In 2023 heeft het gemeentebestuur  stappen voorwaarts gezet. Denk aan het Bomenplan, het Sport- en Gezonde leefstijl akkoord of het nieuwe Beleidskader ‘Inclusie’. We werken vanuit een solide begroting voor 2024 en investeren in onze voorzieningen, verenigingen, onderwijs en de openbare ruimte. Verder staan de programma’s ‘bestaanszekerheid’ en ‘Waardevol landelijk gebied’ in de steigers en zijn we aan de slag met WISE en een nieuwe cultuurvisie.

Er is een locatiebesluit genomen voor het AZC en er zijn talloze bestemmingplannen in procedure gebracht. Zo’n 600 woningen zijn in aanbouw en de voorkeursvariant voor de omgevingsvisie is gepresenteerd.

Met de Plaatselijke Belangen en Wijkplatforms zijn we in gesprek over de dorpsplannen die uiteindelijk tot gebiedsagenda’s moeten leiden. En met de gemeenten Nijkerk en Scherpenzeel, politie en het Openbaar Ministerie is een Integraal Veiligheidsplan opgesteld.

Dit jaar wordt verder gebouwd aan onze groeigemeente. De omgevingsvisie 2040 vraagt om vaststelling door de gemeenteraad. Daarmee willen we richting geven aan die gebalanceerde groei en aan onze toekomst. Ook op het financiële vlak verwacht ik keuzes voor onze gemeente. Vanuit de invalshoek ‘wat kan wel’ gaan we aan de slag en richting de begroting 2025 zal duidelijkheid moeten worden geboden. Belangrijk bij al deze ontwikkelingen dat we als gemeente zelfbewust en strategisch positie innemen en actief onze belangen behartigen en actief bijdragen aan het grotere geheel. In en aan onze regio. In Arnhem. In Den Haag. Of het nu gaat om defensie, bereikbaarheid of de toekomst van het landelijk gebied. 

Onze gemeente kenmerkt zich door een hoge concentratie ondernemers. Van retail tot recreatie en van maakindrustrie tot de agrarische bedrijven. Er is mede daardoor veel creativiteit in onze gemeente. Creativiteit geeft hoop. Onze ondernemers boren nieuwe horizonnen aan met oplossingen die er eerder niet waren. In 2024 gaan we aan de slag met een nieuwe economische visie. Goed om vooruit te kijken en vanuit een toekomstvisie ondernemen nog sterker te maken.

Mag ik daarbij ook een oproep doen richting onze ‘doendenkers’, onze ondernemers zelf? Kom met jullie blik op de toekomst. Jullie doen veel goeds, maar toch wil ik jullie uitnodigen om jullie blik op de toekomst scherper te maken. Wat mij betreft mogen we hier nog een tandje erbij zetten.

Dit jaar hadden we een goedgevulde evenementenkalender. Zo’n 246 evenementenvergunningen (van klein tot groot) zijn afgegeven. Hoe anders was dat in coronatijd! Naast geweldige jaarlijkse evenementen als de Oud Veluwse Markt of de Ballonfiesta zijn er ook groeiende tradities als ‘Garderen slaat door’. Mooi. Mijlpalen waren ook het 10-jarige jubileum van het Poultry Expertise Centrum (PEC) en natuurlijk het streekbezoek van het koningspaar. Komend jaar zullen we ons als gemeente alvast voorbereiden op de viering van 80 jaar vrijheid. In september 2024 begint namelijk de landelijke viering van 80 jaar bevrijding. Precies het moment waarop de musical ’40-’45 ook naar verwachting zal starten.

Als uw burgemeester heb ik velen van u mogen spreken en onze gemeente mogen ontdekken. Tijdens de ‘Ontmoet & Groet tour’ langs de dorpen. Jubilarissen die me vertellen over veranderingen door de tijd heen. Gezinnen die ik sprak over hard werken, het runnen van een huishouden en de stijgende maandlasten. Of de openhartige gesprekken met jonge mensen over bijvoorbeeld de impact van social media. Jongeren die een inspiratie zijn. Velen van hen hebben een baantje, soms wel twee. Ze willen iets te doen hebben. Laten we ze ruimte, vertrouwen en verantwoordelijkheid geven. Geef die jonge loten een kans om tot bloei te komen!

Hoe inspirerend was het in de verschillende woonwijken in Voorthuizen die tot bloei kwamen door bloemen te steken voor de Floralia! Of de Stichting Terbroek die een Nieuwjaarsfeest organiseert. Net zo inspirerend als het plezier van het G-team van VV Barneveld, als het enthousiasme van de werknemers van de Rozerie. In de dorpshuizen is er een gevarieerd aanbod van activiteiten. Ik zie dat er ontzettend veel vrijwilligers zijn, die veel doen. En daar ben ik dankbaar voor.

Opvallend is dat waar ik ook kom er dus altijd tekenen van hoop zijn. Onze gemeenschappen barsten van de ondernemendheid en de samenlevingskracht. Op een steen van Welzijn Barneveld die ik kreeg, is te lezen: “Je hoeft het niet allemaal alleen te doen”. Dat lijkt wel een lijfspreuk van onze gemeenschap te zijn. Met elkaar hebben we een grote opdracht te blijven vervullen waarbij de uitdaging ligt om continue bij te dragen aan de beweging van “eigen belangen naar gemeenschappelijk verlangen”!

In onze onzekere en onrustige tijd is het belangrijk tekenen van hoop te blijven zien met een grondhouding van waardering voor elkaar. Om in onze tijd met nieuwe woorden juist ook verbindende verhalen te blijven vertellen. Zonder het verdiepen in elkaars verhalen zijn we nergens. Vanuit kennen, kan samen lachen en vieren ontstaan. Of troostende woorden over dagen die langzaam aanspoelen. Tijd die op zulke momenten even stilstaat. De dag, ook vandaag, die voorbijgaat. Voor alles is een tijd.

Net sprak ik over de zorgen die er zijn, maar ook over tekenen van hoop. En waar het uiteindelijk echt om draait. Om mensen, om u! En elk verhaal van elke inwoner doet ertoe. Toch wil ik vanavond een aantal mensen extra in het licht zetten. Om een hart onder de riem te steken of omdat hun verhaal een inspirerend voorbeeld is voor ons allemaal.

• Gert en Miranda van de Bor, van de Grazerie wil ik uitnodigen hier op het podium te komen. Jullie verdienen na dit pittige jaar namelijk een steuntje in de rug. De Grazerie is een begrazingsbedrijf met heideschapen die zich bezighoudt met het herstel en beheer van terreinen. Afgelopen jaar kregen jullie te maken met het blauwtongvirus.  
• Voor elk mens is een gevoel van veiligheid van levensbelang. Ondernemer Shem Tov Levi besloot zijn restaurant te sluiten vanwege de toegenomen Jodenhaat na het uitbreken van het conflict tussen Israël en Hamas. Verdeeldheid tussen mensen is onverteerbaar en iets om ons zorgen over te maken. Laten we hopen op vrede. Daarom wil ik Shem Tov Levi uitnodigen hier op het podium te komen.
• Het is altijd mooi als een ondernemer erkenning mag ontvangen. Bijvoorbeeld bij het ondernemersevent. Helemaal mooi is het als je als ondernemer landelijke erkenning mag ontvangen. Dit jaar werd Leijenhorst Tweewielers uit Voorthuizen benoemd tot Fietsenmaker van het jaar. Een prestatie van formaat! Erik Leijenhorst graag wil ik jou hier uitnodigen op het podium.
• Er zijn heel wat jubilarissen in onze gemeente. Zo waren er 212 echtparen die een huwelijksjubileum van 50 jaar of meer vierden. Heel wat bedrijven vierden een jubileum vanwege een meerjarig bestaan. Een ondernemend echtpaar dat dit jaar 10 jaar jubileerde en met hun video’s verhalen vertelden over wat er allemaal speelt in onze gemeente zijn Albert en Jeannette van der Zwaag uit Stroe van Online Barneveld. Komen jullie ook hier op het podium?
• Je kan er niet vroeg genoeg mee beginnen. Spulletjes verkopen en de opbrengst schenken aan een goed doel! Vayen en Sien schreven mij een mooie brief met de vraag of dit mocht. Natuurlijk! Deze ontheffing was in dit geval snel verleend. Graag wil ik Vayen en Sien, onze jonge generatie, onze toekomst, vragen om hier op het podium te komen.

Ik wil u nogmaals danken voor uw aanwezigheid en nodig u uit voor verdere ontmoeting in de foyer.