Toespraak bij installatie als burgemeester 9 februari 2023

Goedemiddag Barneveld! 

Geachte leden van de gemeenteraad,

Geachte Commissaris van de Koning, beste John,

Geachte Kabinetschef, beste Katinka,

Geachte Collegeleden,

Geachte collega-bestuurders,

Geachte genodigden en lieve familie en vrienden,

Maar bovenal, beste inwoners van de negen dorpen die samen met de inwoners uit het buitengebied onze gemeente vormen,

Graag richt ik allereerst het woord tot u, tot jou, als inwoner van onze gemeente. Ik ben blij dat ik in uw midden ben. Ik voel me welkom. Een woord van dank aan allen die ons al welkom hebben geheten sinds de voordracht op 13 december 2022 en ook voor uw goede ontvangst vandaag. Ik voel vertrouwen en dat stemt tot dankbaarheid. Ik mag burgemeester zijn van een veelzijdige en ondernemende gemeente. Van een verzameling op elkaar betrokken gemeenschappen. Prachtig! Graag deel ik enkele gedachten met u vanmiddag over het belang van “gemeenschapszin”. 

Want, kennen we dit nog wel in onze tijd? Gemeenschapszin. De Canadese filosoof Charles Taylor heeft zo zijn bedenkingen. Hij schrijft: “het individualisme is een belangrijke kwaal van de moderniteit”. Taylor wijst authenticiteit en eigenheid niet af, maar schrijft dat we onszelf alleen kunnen ontplooien in relatie met anderen. Er is meer dan “me, myself and I”. Er is meer dan leven je eigen “bubbel”. Met Taylor zeg ik dat dit besef helaas onder druk staat. De eigen identiteit en vrijheid lijkt voorop te staan. Het vergroten van tegenstellingen is, zo lijkt het, belangrijker dan het slaan van bruggen, stellen van vragen of het aangaan van duurzame relaties. En dat is niet zonder gevolgen. Macht en kracht worden sterker dan mildheid. Mensen kunnen zomaar alleen komen te staan in hun kwetsbaarheid. Eenzaam op hun kamer. Onze democratie wordt ook geraakt en een vreedzaam debat is geen automatisme. Of wat te denken van een zekere “moeheid” van veel mensen. Structureel hogere uitval uit het arbeidsproces en jonge mensen die worstelen met hun mentale weerbaarheid. Een tijd met stapelende onzekerheden en heftige wendingen, van pandemie tot oorlog, en dat doet iets met mensen.

Wat zou het mooi zijn als in onze tijd hoopvolle verbindingen tussen mensen worden versterkt. En dat samenwerking in lokale gemeenschappen ruimte krijgt. Lucht bieden aan cohesie in plaats van de zucht naar controle. Dan wordt een dam gebouwd tegen ontwrichting, ruwheid en wantrouwen. Om zo te bouwen aan het gemeenschappelijke welzijn. Om van betekenis voor elkaar te zijn. Waarbij we elkaar vast blijven houden, ook als verschillen scherp zijn. En weet u wat nu zo mooi is? Een ieder kan bijdragen. Een mooi gezegde zegt: “Laat ouderen bomen planten waaronder ze zelf niet hoeven zitten”. Mag ik vanmiddag het gezegde iets breder trekken? Voor wie plant u, plant jij en plant ik een boom? 

Misschien denkt u: gaat dit over Barneveld? Maatschappelijke veerkracht en een sterke sociale cohesie kenmerken immers de gemeente. De profielschets was er meer dan helder over. Dan zeg ik tegen u: inderdaad, gemeenschapszin kenmerkt onze gemeente vandaag. Ik moet denken aan het initiatief “Geef de warmte door” om elkaar bij te staan in deze dure tijd. Of het initiatief van uw Raad zelf om een donatie te doen voor hulpverlening in Turkije en Syrië. Naar elkaar, naar de naaste omzien, is voor veel mensen gelukkig normaal hier. En niet alleen voor de “bekende ander”. Ook de gastvrijheid voor de “onbekende ander” is waardevol. Een zeker optimisme over de onderlinge betrokkenheid is dan ook gerechtvaardigd. En toch. We leven in een “tijdperk van verandering” of beter gezegd in een “verandering van tijdperk”. Onze jaren twintig zijn ook “roaring”. Om die reden is gemeenschapszin geen rustig bezit. En Barneveld is niet het “dorpje Gallië”, als ik het zo mag zeggen. Laten we daarom de betrokkenheid bij elkaar koesteren en ook nieuwe wegen van verbinding zoeken. Blijf bomen planten. Elke bijdrage, hoe klein ook, doet ertoe. Ligt immers niet de hoop op het betere in het kleine besloten?

Naast de eigen verantwoordelijkheid van iedereen heeft ook de gemeente een rol. Een open houding en oprechte interesse van “de overheid om de hoek” maakt verschil. Een integere overheid, met oog voor de menselijke maat, het ondersteunen van initiatief uit de samenleving en gemeenschapszin. Een overheid die daarnaast richtinggevende keuzes moet maken en ook grenzen durft te stellen waar nodig, bijvoorbeeld als het gaat om de openbare orde en veiligheid. De toegewijde vrouwen en mannen van de politie, brandweer, ambulancezorg en GGD mogen in dit kader op mij rekenen. 

Vanuit, het door de gemeenteraad gegeven vertrouwen, hoop ik mee te bouwen aan Barneveld. Door het verbinden van perspectieven. Samen met inwoners, maatschappelijke organisaties, verenigingen, kerken, moskeeën, de Molukse gemeenschap, ondernemers, boerenbedrijven, raadsleden, collegeleden, griffie en onze ambtenaren. Als burgemeester van en voor iedereen. Als burgemeester voor wie elk mens telt. 

In onze gemeente zijn de maatschappelijke opgaven groot. Ik noem er 3. 

• We willen allereerst investeren in de 9 unieke dorpen. Van De Glind met zijn zorgvoorzieningen tot aan bosrijk Garderen en van ondernemend Kootwijkerbroek tot aan toeristisch Voorthuizen. Van Kootwijk met zijn Kootwijkerzand tot aan agrarisch Stroe en natuurlijk de tandem Zwartbroek en Terschuur en Barneveld zelf als bestuurlijk hart. Mooi ook hoe dorpsdichter Brigitte Veltman de aard van de gemeente zo treffend weet te verwoorden. Dank. Een gemeente die fors groeit naar circa 85.000 inwoners. Als groeigemeente is oog voor de samenhang tussen de verschillende ambities daarbij van belang. “Groeien” is wat mij betreft niet alleen een kwestie van het bouwen van huizen, het aanleggen van wegen of wellicht treinstations, maar ook een sociale kwestie. Over hoe we samenleven en oog houden voor elkaar in een groter wordende gemeenschap. Waar aandacht is voor mensen die het moeilijk hebben. Ik hoop dat die samenhang uit de nieuwe omgevingsvisie zal blijken en ook dat er door de gemeenteraad heldere keuzes over de toekomst van Barneveld gemaakt zijn. Met uiteraard een financieel plaatje dat nu en op langere termijn tegen een stootje kan. Wat in ieder geval al wel duidelijk is: het wordt geen “technocratische blauwdruk”, maar veel meer een “stabiele richtingwijzer” die we in dialoog ontwikkelen. Een goede zaak. 
• De tweede opgave is een “dubbeldoelstelling”.  Het betreft het vinden van een passende balans tussen én een sterke agrarische sector én een goede kwaliteit van de leefomgeving en een gevarieerd landschap. Een uitdaging van formaat, juist hier in de Gelderse vallei. We zijn op zoek naar duidelijkheid en perspectief voor de agrarische sector en hopelijk is enig herstel van vertrouwen mogelijk. Je zal maar melkveehouder zijn en met je gezin op eigen erf al tijden met zorgen aan de keukentafel zitten vanwege de stikstofproblematiek. Wellicht helpt een sterk Landbouwakkoord, maar ook solide wet- en regelgeving is nodig. Inbedding van de oplossingen in een gebiedsaanpak is daarbij noodzakelijk. De rol van de pluimveehouderij in onze voedselvoorziening en -ketens is en blijft onverminderd van belang. Een sector waar een boterham kan worden verdiend, die duurzaam en toekomstbestendig is. Een sector die regelmatig de gevolgen van grootschalige infectieziekten ervaart, waakzaamheid blijft dan ook geboden, evenals een meer effectieve bestrijding. Hoewel de uitdaging zeer groot is, vraag ik me af of we ook niet een voorbeeld kunnen zijn waar het gaat om het vinden van de optimale balans tussen een robuuste sector én een fijne omgeving? Laten we deze uitdaging aangaan!
• Barneveld heeft als derde opgave de regio veel te bieden. We gaan de dialoog aan met buurgemeenten, provincies en zetten ons in voor relevante samenwerkingsverbanden als de regio Amersfoort en regio Foodvalley. Oplossingen, verassende inzichten of een bredere draagvlak komen immers vaak over grenzen heen tot stand. In dit licht ook fijn dat er veel collega-bestuurders zijn en dank beste Gerard voor woorden van welkom in de burgemeesterskring. Ook een regionaal netwerk. Nog wat meer over de Foodvalley. Alweer in 2016 schreef de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur het rapport: “De mainports voorbij”. Niet een eenzijdige oriëntatie van het Rijk op omvangrijke clusters als de Rotterdamse haven of Schiphol werd geadviseerd, maar een bredere blik op economische ontwikkeling en de benodigde infrastructuur. U begrijpt: in Rotterdam en Amsterdam werd dit niet zo gewaardeerd. Toch zit er wel wat in. Kijk ook naar de regio Foodvalley. Als belangrijk cluster waar Onderzoek, Onderwijs, Ondernemerschap en Overheden samenkomen en wordt gewerkt aan een top landbouwcluster, waar goede voeding duurzaam wordt ontwikkeld en geproduceerd. Gelukkig zijn er de afgelopen jaren al meer dan goede stappen gezet. Tegelijkertijd kunnen we er nog meer zetten gezien het potentieel van onze Foodvalley. Maar naast economische motieven is een zelfbewuste houding en inbreng als gemeente en regio ook om een andere reden van belang. De constatering van Johan Remkes en ook van onze Koning tijdens zijn kersttoespraak dat de relatie Randstad en platteland om herstel vraagt, is zeker iets “voor de Randstad”, maar niet alleen. Een kloof moet van twee kanten worden overbrugd. Dit vraagt van onze regio om positief en actief te laten zien wat we vinden en te bieden hebben. Ik ben er slechts net, maar zie al veel moois. Van adembenemende Veluwse natuur tot veel innovatief MKB-ondernemerschap en van een rijk cultureel en verenigingsleven tot aan een aantrekkelijke recreatieve sector.

Als uw burgemeester hoop ik een bijdrage te leveren aan deze opgaven. Stap voor stap zullen we moeten werken aan resultaat. Daarbij is het leggen van contact cruciaal. Om die reden ook geen grote receptie voor alle inwoners in het gemeentehuis, maar ga ik kennismaken in elk dorp. Daar waar de mensen hun thuis hebben. Om te luisteren naar pijn die er wellicht is uit het verleden of welke hoop inwoners hebben voor de toekomst. Maar dat niet alleen. Ik ga ook op werkbezoek. Komende maandag bezoek ik om half acht in de ochtend de eerste ambassadeurs van onze gemeente. Onze mensen van de werf die Barneveld heel, veilig en schoon houden. De komende periode zal ik u op hoogte houden van mijn bezoeken. Alleen of samen met onze wethouders.

Graag maak ik van de gelegenheid gebruik om het woord te richten tot twee bestuurders die net als ik Zuid-Hollandse ervaring hebben. Allereerst waarnemend burgemeester Luteijn, beste Jan, hier samen met je vrouw Marja. De afgelopen twee jaar heb je met vreugde deze gemeente mogen dienen. Als burgemeester van de buitendienst, zoals je zelf zei bij Online Barneveld. Niet altijd makkelijk met de Corona pandemie en gesprekken over de herindeling met Scherpenzeel (BGM Teunisssen). Je was aanspreekbaar en benaderbaar. Opvallend was ook je inzet tegen drugs en alcohol in het verkeer. Een goede inzet. We rijden veilig of niet in Barneveld. Dank voor je inzet die je zelf als voorrecht beschouwt en ook dank voor de overdracht. Daarnaast wil ik tot uitdrukking brengen, hoewel oud-burgemeester Asje van Dijk vandaag vanwege vakantie niet aanwezig is, dat ik het bijzonder vind om hem als kroonbenoemde burgemeester op te volgen. Gedurende negen jaar heeft hij als burgervader veel betekent voor deze gemeente. Graag wil ik de aanwezigen vragen om een hartelijk applaus voor uw oud-burgemeesters. 

Dames en heren, ‘Burgemeester word je pas als je het bent’, las ik laatst. Vanaf nu zal ik kennismaken met de rollen van beslisser, boegbeeld en burgervader. Ik wil er graag in groeien. Een ieder nodig ik uit om mij hierbij scherp te houden. Dat is niet alleen goed voor mij, maar ook voor Barneveld. Op mijn beurt zal ik mij als voorzitter van de Raad inspannen om het nodige politieke debat in goede banen te leiden. En als voorzitter van het College hoop ik bij te dragen aan een gezonde teamspirit met oog op betrouwbaar bestuur voor onze inwoners. Daarbij wil ik in het bijzonder oog hebben voor de uitvoerbaarheid van zaken.

Tot slot, dames en heren, met u wil ik gaan schrijven aan een nieuw hoofdstuk voor deze prachtige gemeente. Woord voor woord. Zin voor zin. Een verhaal over “groeien in verbinding”. Over de veerkracht van lokale gemeenschappen. Over samenwerken binnen en buiten de gemeente. Met oog voor een gedeeld verleden, werk maken van een gezamenlijke toekomst. Werken aan het gemeenschappelijke welzijn. Op een manier die zo mogelijk verrijkt, verrast en verbindt.

Dames en heren, het is tijd om aan de slag te gaan. Dank u wel.